VELED ÇELEBİ İZBUDAK (1869-1953), dil âlimi, son dönem Mevlevî şeyhlerinden. Konya’da doğdu. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî soyundan bir aileye mensuptur. İlk öğrenimini tamamladıktan sonra Mekteb-i Rüşdiyye’ye kaydolduysa da iki yıl sonra ayrılarak Sultan Veled Medresesi’ne girdi. Farsça ve Arapça dersler aldı, Mesnevi derslerini takip etti. Altı yıllık medrese tahsilinden sonra 1885’te Vilâyet Mektûbî Kalemi’nde mülâzım olarak çalışmaya başladı. Ertesi yıl vilâyet gazetesinin başmuharrirliğine tayin edildi. Ayrıca Mekteb-i Rüşdiyye’de rik‘a muallimi, Tahkīk-ı İhtiyâc Komisyonu’nda başkâtip olarak görevlendirildi. Bir süre sonra görevinden istifa ederek 1888’de İstanbul’a giden Veled Çelebi, Bahâriye Mevlevîhânesi’ne yerleşti. Burada kaldığı iki yıl içinde İstanbul’daki Mevlevî meşâyihinin yanı sıra Osman Şems Efendi, Şeyh Vasfi Efendi gibi dönemin önemli şeyhleri ve Manastırlı İsmâil Hakkı, Ahmed Midhat Efendi, Muallim Nâci, Necip Âsım (Yazıksız) gibi aydınları ile tanıştı. Matbûât-ı Dâhiliyye Kalemi’nde kendisine bir memuriyet verildi (1890). Bu yıllarda Tercümân-ı Hakîkat, İkdam gibi gazetelerde, Mekteb, Hazîne-i Fünûn, Resimli Gazete gibi mecmualarda makaleler ve Bahâî mahlasıyla şiirler yazan Veled Çelebi, 1898’de kendisine dördüncü dereceden Osmanlı, 1902’de Matbûât-ı Dâhiliyye mümeyyiz-i sâlis nişanı ve Matbûât müfettişliği unvanı, ertesi yıl da Matbûât-ı Dâhiliyye mümeyyiz-i evvelliği tevcih edildi. II. Meşrutiyet’ten önce İttihat ve Terakkî Cemiyeti’ne giren Veled Çelebi, Meşrutiyet ilân edilince resmî görevlerinden istifa ederek kalemiyle geçinmeye çalıştı. II. Meşrutiyet’ten sonra sadece kültür faaliyetlerinde bulunacak Türk Derneği adlı bir cemiyetin kuruluşuna öncülük etti. Dârülfünun ve Galatasaray Sultânîsi’nde Farsça hocalığı yapan Veled Çelebi 1910’da Sultan Reşad tarafından çelebilik makamına tayin edildi. I. Dünya Savaşı sırasında hükümetin emriyle gönüllü Mevlevî dervişlerinden oluşturduğu Mücâhidîn-i Mevleviyye alaylarının kumandanı olarak Kanal Harekâtı’nda Şam’a gitti (1915) burada üç yıl kaldı. Sultan Reşad’ın ölümü ve İttihat ve Terakkî hükümetinin iktidardan ayrılması üzerine Şeyhülislâm Mustafa Sabri Efendi’nin teklifi ve Vahdeddin’in iradesiyle 1919’da çelebilik makamından azledildi. 1923-1939 yılları arasında Kastamonu, 1939-1943 yıllarında Yozgat milletvekili olan Veled Çelebi hayatının sonuna kadar Türk Dil Kurumu’nda ilmî çalışmalarını sürdürdü. 4 Mayıs 1953’te Ankara’da öldü ve Asrî Mezarlığa defnedildi. Eserleri: Türk Dili, Letâif-i Hoca Nasreddin, Türk Diline Medhal, Dîvân-ı Türkî-i Sultan Veled, Atalar Sözü, el-İdrâk Hâşiyesi, Mesnevî Tercümesi, Hatıralarım, Leylâ ile Mecnun, Muvâzene, Birbirimizi Kırmayalım, Arapça Gramer, Lisân-ı Fârisî, Dârülfünun Dersleri, Vasiyetnâme-i Şerîfe Şerhi, Hayrü’l-kelâm, Ferhengnâme-i Sa‘dî Tercümesi, Kur’ân-ı Kerîm Elifbâsı, Oğuz Ata-Orhun Abideleri ...
(TDV İslam Ansiklopedisi “İzbudak, Veled Çelebi” maddesi, Mustafa Kara, İstanbul 2001, Cilt: 23, s. 503-505)