ZİYA GÖKALP (1876-1924), Diyarbakır’da doğdu. Asıl adı Mehmed Ziya’dır. Ailesi Diyarbakır’ın köklü ve ileri gelen ailelerindendi. 1890’da Diyarbakır Askeri Rüştiyesi’ni bitirdi. Ailesi, idadi eğitimi için İstanbul’a gitmesine karşı çıkınca ruhi bunalımların etkisiyle intihar etmek istedi, ancak hayatta kaldı. Bunun üzerine 1895’te İstanbul’a giderek Mülkiye Baytar Mektebi’nde eğitimi sürdürdü. Sultan II. Abdülhamid’in idaresine muhalefet maksadıyla gizli faaliyetlere giriştiği gerekçesiyle bir yıl hapis yattı ve 1900’de Diyarbakır’a sürüldü. 1908 sonrası İttihat ve Terakki’nin Diyarbakır şubesini kurarak cemiyetin bölgedeki yetkilisi oldu. 1910’da Diyarbakır maarif müfettişi oldu ve 1911’de Selanik’teki İttihat ve Terakki mektebinde sosyoloji dersleri verdi. Balkan Savaşları sırasında İstanbul’a döndü ve 1912’de mebus seçilerek meclise girdi. 1913-1919 yılları arasında çeşitli mekteplerde ve Darülfünun’da sosyoloji dersleri vermeye devam etti. I. Dünya Savaşı sonunda tutuklanarak Malta’ya sürüldü. 1921’de yurda geri döndü ve 1923’te Diyarbakır mebusu olarak TBMM’ye girdi. 1924’te tedavi için bulunduğu İstanbul’da hayatını kaybetti.