Yedi Sûret - Heft Peyker

Heft Peyker, Sasanî hükümdarı Behram-ı Gûr’un efsanevî hayatının anlatıldığı Genceli Nizamî’nin 5600 beyitlik mesnevisidir. Eserlerindeki derinlikli tasvirler, insan ruhunu kavramadaki ustalığı ve anlatımındaki zarafet ve incelikler sebebiyle Fars edebiyatının dâhi şairi olarak tanınan Genceli Nizamî’nin 1197 yılında tamamladığı eser, Yedi Güzel, Yedi Yıldız, Heft Gumbet ya da Behram-nâme isimleriyle de anılmaktadır. Aslı Farsça olan eserin Osmanlı döneminde çeşitli çevirileri yapılmış; Batı dünyasında da yankı bulmuş; ilmî neşri Hellmut Ritter ve Jan Rypka tarafından 1934’te hazırlanmış ardından batı dillerine çevrilmiştir.

Yayına hazırladığımız bu eser, Heft Peyker’in Osmanlı Türkçesine yapılan son çevirisi olup mensur olarak tercüme edilmiştir. Tercüme, Mehmed Emin Yümni Efendi’ye aittir. İlk olarak 1289’da (1872-73) yedi cilt halinde, ikinci olarak 1341 (1922-23) de Tercüme-i Hikâye-i Heft Peyker adıyla yayınlanmıştır. Bizim esas aldığımız nüsha bu 1341 tarihli nüshadır.

Heft Peyker yedi iklim/yedi ülke, yedi gezegen ve yedi renkle sembolize edilen ve bunların tabiatlarının bu semboller eşliğinde anlatıldığı bir dünya tasavvuru sunmaktadır. Kitabın kahramanı Behram, talihi açık ve bahtiyar bir hükümdar olarak Cenâb-ı Hakk’ın takdiriyle ve yedi yıldızın etkisi altında yedi iklimin sahibi olup, yedi hükümdarın kızlarına kavuşacaktır. Hint Padişahı’nın kızı ‘Nûrek’; Çin hakanının kızı ‘Lesman’, Harzem padişahının kızı ‘Peri’, Sıklap Şah’ın kızı ‘Nesrin Pûş’; Keykavus neslinden Kisra’nın kızı ‘Dürüstî’, Rum kayserinin kızı ‘Hüma’, Mağrib Şahı’nın kızı ‘Azerbûn’dan, yani bu yedi güzelden yedi renge karşılık gelen hikâyeler dinleyecektir. Her biri temsil ettikleri rengin bütün hüviyetiyle ortama hakin olduğu, siyah, sarı,  yeşil, kırmızı, mavi, sandal ağacı rengi ve beyaz renkler içerisinde kendi hikâyelerini anlatırlar. Bütün bu anlatılanlardan sonra Heft Peyker sürpriz bir şekilde bize yedi mazlumun hikâyesini de anlatacak ve sonunda adalet tecelli edip nihayet Nizamî’nin maharetle resmettiği evren tablosu da kemâle erecektir.