Kâmil İnsan / İnsan-ı Kâmil

İnsan-ı Kâmil Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın 1770’lerde kaleme aldığı bir eser. İbrahim Hakkı eserinin giriş kısmında “toprağın çeşitli hayvan ve bitkilerin abası-elbisesi” olduğundan bahisle bitki ve hayvanın da insan bedeninin temeli ve esası olduğunu söylemektedir. İnsan bedeni ise kendi kalbinin süslü canfes kumaştan giysisidir. Yani, insan kalbi Mevlâ’ya muhabbetin mekânı, bilme ve tanıma hazinesinin sığınağıdır.

Eser, insanın bu mekânı ve sığınağı ahlâkın en güzeli ile güzelleştirmesinin, niyetlerini arı-duru hâle getirmesinin ve gönlünü eğitmesinin yollarını konunun özüyle okuru muhatap ederek dile getiriyor. İnsanî ilişkilerde tutum ve davranışlarımıza erdemlerin, güzel ahlâkın yansıması, varlığımıza kendi rengini vermeleri, onları içselleştirip rızayı esas alarak hayatlarımıza tatbik etmekle mümkün. Bu duyarlılığı kazanma bilinci ise önce kendimizi bilmekle mümkün. Kâmil İnsan her şeyden önce insanın, âlemin en şerefli varlığı olduğunu insana yeniden duyuruyor. Ve insanı kendini bilmeye ve tanımaya çağırıyor.